Günümüzdeki Buhari hadis kitapları sahih midir?

Hocam Buhari hadis kitabının orijinal nüshası yok diyorlar. En eski nüshası el yununi tarafından 1300lü yıllarda yazılmış diyorlar. Yani Buhari hadis kitabının en eski nüshaları Buharinin ölümünden 500 yıl sonrasına aitmiş. Buharinin öğrencisi Firebri'nin de yazdığı nüsha kaybolmuş diyorlar. Bu doğru mudur hocam?

Cevap:

Değerli Kardeşimiz;

Sahih-i Buhari’nin orijinal nüshası günümüzde mevcut değildir. Ancak Buharî hadis kitabı sahih bir şekilde günümüze kadar ulaşmıştır.

Sahih-i Buharî, İslâm âlimleri tarafından, ‘Kur’an’dan sonra en güvenilir ve en sahih kitap’ payesini almıştır.

“Başta Buharî ve Müslim ki, Kur'ân'dan sonra en sahih kitap olduklarını ehl-i tahkik kabul etmiş ve sair Sahih-i Tirmizî, Neseî ve Ebu Davud ve Müstedrekü'-Hâkim ve Müsned-i Ahmed ibni Hanbel ve Delâil-i Beyhakî gibi kitaplarda ananesiyle beyan edilmiştir.” (Risale-i Nur Külliyatı, Zülfikar, 19. Mektub)

İslam'ın çizdiği yoldan inhiraf etmiş çeşitli fırkaların saçtığı fesat tohumlarının süratle filiz vermeğe başladığı, bidatın alabildiğine yayıldığı bir devirde, sahih hadislerden kolayca istifade edilmesini sağlayacak, onların muarızlara karşı birer delil ve huccet olarak kullanılmasına imkan verecek mevzularına göre tertip ve tanzim edilmiş sahih kitaplara ihtiyaç vardı. İşte bu ihtiyaç, büyük imam muhaddis el-Buhari'yi harekete geçirdi. İsnadları sahih, metinleri her türlü illetten salim binlerce hadis arasından seçip ayırdıklarını, fıkıh, siyer, tefsir vs. konular altında tertip ve tanzim ederek el-Camius-Sahih'ini meydana getirdi. Yalnız bu esere ömrünün on altı yılını ayırmıştı. Gelen rivayetlerden öğrendiğimize göre, eserin tasnifinde el-Buhari'nin şeyhi hadis imamı İshak ibn Rahuye'nin de rolü olmuştur. Bir gün Buhari'ye "Hazret-i Peygamber'in sahih sünnetini muhtasaran cemeden bir kitap telif etmesi" tavsiyesinden bulunmuş, o da bu kitabı telif etmiştir. (Hadis Tarihi, Prof. Dr. Talat Koçyiğit, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s.255)

el-Câmi'u's-sahîh: Buhârî, halk arasında Sahîh-i Buhârî diye şöhret bulan bu eseri 600.000 kadar hadis arasından seçerek on altı yılda meydana getirdiğini, her bir hadisi (veya babı) yazmadan önce mutlaka boy abdesti alarak iki rek'at namaz kıldığını söylemiştir. Eserini Buhara'da yazmaya başlamış, çalışmasına Mekke, Medine ve Basra'da devam etmiştir. Yeryüzünde hiçbir esere gösterilmeyen bir ihtimama mazhar olan ve İslâm dünyasında üzerine yüzlerce inceleme ve şerh kaleme alınmış bulunan el-Câmi'u's-sahîh İstanbul, Mısır, Hindistan ve Avrupa'da birçok defa basılmıştır. (Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi c.6, s.125)

Buhari'nin talebesi el-Firebri'nin rivayeti olan Sahih-i Buhari, tek metin olarak günümüze kadar gelmiştir

Buhari Sahih'ini bizzat kendisi on binlerce talebeye okutmuştur. (İbni Hacer, Hedyüs-s Sari, s.492) Bu kadar talebe içinde bin kadarı Sahih'in ravisi olmuştur. (Kadı İyaz, Meşarik-ul Envar, I, 6) Bunların içinden de ancak beşinin ismi bilinmektedir. Onlar, sırasıyla şu zevattır: El-Firebri (320-932), en-Nesefi (295-907), en-Nesevi (290-902), el-Bezdevi (329-940), el-Mehamili (330-941).

Bunlardan ilk iki ravinin nüshası, ötekilerini şu veya bu şekilde unutturmuştur. Birincisi yani el-Firebri rivayeti, Sahih-i Buhari'nin sonraki nesillere intikalini sağlayan yegane nüsha olmuştur. Firebri rivayeti, VI. asırdan itibaren Buhari'nin Sahih'i ile ilgili bütün araştırmaların istinad ettiği tek metin olarak günümüze kadar gelmiştir. (Sezgin, Buhari'nin Kaynakları, s.168)

Abdillah el-Yunini ise kendinden önceki faaliyetlerden yararlanmak suretiyle Firebri'den gelen Buhari nüshaları arasındaki farkları gidermiştir

Ebu-l Hasen Ali b. Muhammed b. Abdillah el-Yunini (701-1302) kendinden önceki faaliyetlerden geniş ölçüde yararlanmak suretiyle Firebri'den gelen Buhari nüshaları arasındaki farkların giderilmesine çalışmıştır. Bugün elde bulunan Buhari nüshalarının yarısından fazlasını Yununi nüshasından yapılan istinsahlar ve baskılar teşkil etmektedir. Yununi'nin el yazsısı ile olan nüshasının Sultan Abdülhamid Han tarafından, Buhari'nin 1313 baskısının hazırlanmasında kullanılmak üzere Mısır'a gönderildiği, anılan baskının baş tarafında kaydedilmektedir. Bu orijinal nüshanın şimdi nerede olduğu bilinmemektedir. (Hadis Edebiyatı, Prof. Dr. Lütfi Çakan, İfav Yayınları, s.83,83)

Sahih-i Buhari ile ilgili elde bulunan bilgilerden de anlaşıldığı üzere İmam Buhari Sahih-i Buhari eserini bizzat kendi telif etmiş ve kendinden sonra da talebelerinin (hususen el-Firebri'nin) rivayet ve telifleriyle eser sonraki nesillere aktarılmıştır. Son olarak ise Abdillah el-Yununi'nin derlemiş olduğu eser Sultan Abdülhamit Han zamanına kadar ulaşmış ve Sahih-i Buhari'nin günümüzde kullanılan nüshaları Yununi'nin bu eseri esas alınarak hazırlanmış olup sahih ve muteber kaynakları oluşturmuştur.

Allah'a emanet olunuz. Kaynak: https://www.sorusorcevapbul.com - Günümüzdeki Buhari hadis kitapları sahih midir?