Hac kimlere farzdır? Haccın yükümlülük şartları nelerdir?

Hac kimlere farz kılınmıştır? Kişiye haccın farz olması için hangi şartları taşıması gerekir?

Cevap:

Haccın yükümlülük şartları

Haccın 'Haccetu'l-İslâm' (farz hac) yerine geçmesi ise, beş şarta bağlıdır:
1. Müslüman olmak
2. Akıllı olmak
3. Bâliğ olmak
4. Hür olmak
5. Ekonomik yönden imkân sahibi olmak

1. Müslüman olmak

Müslüman olmayan kimse her şeyden önce iman etmekle yükümlüdür. İman etmedikçe ibadetleri kabul olmaz. Çünkü iman, ibadetlerin makbul olmasının olmazsa olmaz şartıdır.
Müslüman olmayan bir kişi hac yaptıktan sonra müslüman olsa, yeniden hac yapması gerekir. Daha önce yapmış olduğu haccı geçerli olmaz.
“…Artık kim îmânı (Allah’ı ve İlâhî hükümleri) inkâr ederse, bu durumda şübhesiz ameli boşa gitmiştir ve o, âhirette zarara uğrayanlardandır.” (Maide, 5)

2. Akıllı olmak

İnsanın dini görevlerle sorumlu olabilmesi için akıllı olması gerekir. Aklı olmayan kişinin dini sorumluluğu da yoktur.
Peygamber Efendimiz (asm):
“Üç kişi sorumlu tutulmaz:
• Uyanıncaya kadar uyuyan,
• Bülûğa erinceye kadar çocuk ve aklı başına gelinceye kadar akıl hastası. (Ebu Davud)
• Zihinsel özürlü bir kimse hac yaptıktan sonra iyileşirse diğer şartları da taşıyorsa yeniden hac yapmakla sorumlu olur.” (Kâsânî)

3. Bülûğa ermiş olmak

Baliğ olmak ergenlik çağına girmiş olma halidir. Peygamberimiz (asm) büluğa erinceye kadar çocuktan sorumluluğun kaldırıldığını bildirmiştir.
“Bir insan çocukluğunda hac yapsa büluğa erdikten sonra imkânı olunca yeniden hac yapmakla yükümlü olur.” (Tirmizî)
Çocuğun yaptığı haccın sevabı anne-babaya yazılır.
Sahabeden Cabir İbni Abdullah (ra) bildirdiğine göre bir kadın çocuğunu Resulullah’a (asm) götürmüş ve:
“Ey Allah’ın Elçisi! Bu çocuk için hac var mıdır?”diye sormuş. Peygamberimiz (asm) de:
“Evet vardır. Sevabı senin olur.”buyurmuştur. (Semerkandî)
Hac için ihrama giren bir çocuk, Arafat vakfesinden önce büluğa erse ve bu ihram üzere haccını yapsa, Hanefi mezhebine göre bu hac nafile olur, Şafi mezhebine göre farz olan hac yerine gelmiş olur.

4. Özgür olmak

Özgür olmayan kimselere hac farz değildir. Özgür olmayan bir kimsenin yapacağı hac, nafile olur. Bir kimsenin hürriyetine kavuşması halinde diğer şartları da taşıyorsa yeniden hac yapması gerekir.
Tutuklu ve mahpus olanlara veya yurtdışına çıkma yasağı bulunanlara ya da hacca gitmelerine yetkililerce izin verilmeyenlere hac farz değildir. Çünkü bu halde iken hac yapmaya güçleri yetmez. (Semerkandî)
Ancak hapse girmeden veya yurt dışına çıkma yasağı konmadan önce hacca gitme imkânı bulmuş ise bu kimseye hac farz olmuştur. Kısıtlılık hali sona eren kimselerin hacca gitmeleri gerekir. Kısıtlılık hali sona ermeyeceği kesinleşen kimselerin yerine vekil göndermeleri veya vasiyet etmeleri gerekir.
Haccın farz olması için; müslüman olma, büluğa erme ve özgür olma şartları şu hadis-i şerife dayanmaktadır:
“Herhangi bir kul hac yapar sonra büluğa ererse yeniden hac yapması gerekir. Her hangi bir müşrik hac yapar sonra müslüman olursa yeniden hac yapması gerekir. Her hangi bir köle hac yapar, sonra özgürlüğüne kavuşturulursa yeniden hac yapması gerekir.” (Hâkim)

5. Ekonomik yönden imkân sahibi olmak

Ali İmran suresinin 97. ayetinde haccın gücü yetenlere farz olduğu bildirilmektedir.
“Yoluna gücü yetenlerin Allah’ın evi (Kâbe) ni hac ve ziyaret etmeleri, insanlar üzerinde Allah’ın bir Hakkı’dır.” (Ali İmran, 97)
Peygamberimiz “gücü yetmeyi” “azık ve binit” olarak izah etmiştir.
Bir sahabînin:
“Hac yapmayı farz kılan şey nedir?” şeklindeki sorusuna Peygamberimiz (asm):
“Azık ve binit.”olarak cevap vermiştir. (Tirmizî)
“Allah hiçbir insanı gücünün üstünde bir şey ile sorumlu tutmaz…” (Bakara, 286) Kaynak: https://www.sorusorcevapbul.com - Hac kimlere farzdır? Haccın yükümlülük şartları nelerdir?