Hadislerde geçen Allah'ın ayağı tabirini nasıl anlamalıyız?

Allah'ın ayağını cehenneme koyması hadisini gerçek manada anlayıp Allah'ı cisimleştirmek küfür olur mu?

Cevap:

Değerli Kardeşimiz;
Allah'ın (cc) zatı üzerinde düşünüp O’na (cc) bir şekil isnad etmek haramdır. Onun zatını idrak etmek aklen mümkün değildir. Çünkü Allah'ın hiçbir benzeri yoktur. Hiçbir şey O'na denk değildir. (İhlâs, 1-5) Gözler Onu idrak edemez, (En'âm, 103) çünkü aklın ulaşabildiği ve kavrayabildiği şeyler ancak madde cinsinden olan şeylerdir. Allah ise madde değildir. Duyu organlarımızla tespitini yaptığımız ve hâlen yapamadığımız eşyanın tümü noksanlıklardan uzak olan bir yaratıcı tarafından yaratılmıştır. Yaratılan ise yaratıcısının ne parçası, ne de benzeridir. (Şamil İslam Ansiklopedisi)
Enes b. Malik'ten (ra) rivayete göre Resulullah (asm) şöyle buyurmuştur:
"Cehennem , durmadan daha var mı? (Kaf, 30) diyecek sonunda Allah ayağını cehenneme koyacaktır. Bunun üzerine cehennem: "İzzetin hakkı için yeter yeter"diyecektir ve böylece cehennemin bir kısmı bir kısmına sıkışacaktır." (Buhari, Tefsir-ül Kuran:282 )
"(...) Bize Muhammed b. Abdilluh Er-Ruzzî rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Abdü'l-Vehbab b. Atâ', Allah   (Azze ve Celle) 'nin :
«O gün cehenneme : Doldun mu? diyeceğiz. O da daha var mı? diyecektir.» âyet-i kerîmesi hakkında rivayet etti de, dedi ki : Bize Sa-îd'den, o da Katâde'den, o da Enes b. Mâlik'den, o da Peygamber'den (asm) naklen haber verdi kî, şöyle buyurmuşlar:
"Cehennem'e atılmak da, o da daha var mı? diye sormakla devam edecek. Nihayet Rabbu'l-lzze onun üzerine ayağını koyacak ve cüzleri birbirine kavuşacak. Cehennem, İzzetin ve keremin hakkı için yeter yeter diyecek. Cennette de fazlalık devam edecek. Hatta Allah onun için yeni halk yaratacak ve onları cennetin fazlasına iskân edecektir."
"(...) Bize Züheyr b. Harb rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Affân rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Hammad (yâni; İbnû Seleme) rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Sâit haber verdi. (Dedi ki) : Enes'i, Peygamber (asm)'den naklen şöyle derken işittim:
"Cennetten Allah'ın dilediği kadarı kalacak, sonra Allah Teâlâ dilediklerinden onun için yeni halk yaratacaktır."   buyurdu.
Bu rivayetleri Buhârî «Kitâbu't-Tefsir» ile «Kitâbu'l-Eyman ve Nüzûr»'da; Enes rivayetini Tirmizî «Kitâbu't-Teisir»'de; Nesâî    «Kitâbu'n-Nuût»'da muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.
Bu hadîsler sıfat hadîslerinin meşhurlarındandır. Ulemâ bu hususta mûfevvi'da ve müevvile olmak üzere iki gruba ayrılmışlardır. Müfevvida tefvîzciler yâni; bu gibi hadîslerin mânâlarını Allah'a havale eyleyenlerdir. Selefin cumhuru bu grupta idi. Onlar kelimenin hak olduğuna iman eder, mânâsını Allah'a bırakırlardı. Çünkü kelimenin zahirî mânâsı Allah Teâlâ hakkında müstehıl yâni; imkânsızdır. Müevvile te'vilcilerdir. Cumhuru Mütekellimin bu gruptadır. Bunlar Allah Teâlâ hakkında vârid olan el ve ayak gibi aza isimleri hakkında ihtilâf etmişlerdir. Bazıları bu hadîslerde geçen ayak tâbirinden mütekaddim mânâsı kastedildiğini söylemişlerdir. Arabçada bu mânâ geçerlidir. Hadîsden murad; Allah cehennemin üzerine cehennemliklerden bazılarını koyar, demektir. Bir takımları buradaki ayaktan bazı kulların ayağı kastedildiğini ileri sürmüşlerdir. Buna göre mânâ: Allah cehennemin üzerine bazı kullarının ayağım koyar, demek olur. Kademin bir mahlûk ismi olduğunu söyleyenler olduğu gibi, yer ismi olduğunu söyleyenler de vardır. Hatta bazıları kadem kelimesini kudumdan alarak ona takdim mânâsını vermişlerdir. Bu takdirde hadîsin mânâsı: Allah cehennemin üzerine kulun azab için takdim ettiği şeyleri koyar, demek olur.
Ayak koymaktan murad; yeter artık mânâsına geldiğini söyleyenler de olmuştur.
Kadî İyâz diyor ki: «Bu te'villerin en güzeli kadem kelimesinden cehennemi haketmiş bir kavm murad edilmiş olmasıdır. Kelimeyi zahirî mânâsını almamak mutlaka lâzımdır. Çünkü Allah Teâlâ hakkında aza imkânsızdır, bu husasta kati delil vardır. (Sahih-i Müslim, Cennet:13)

Daha detaylı bilgi almak için tıklayınız.

Allah'ı bir şekil vererek düşünmekte beis var mıdır? sorusu için tıklayınız.

Allah'a emanet olunuz. Kaynak: https://www.sorusorcevapbul.com - Hadislerde geçen Allah'ın ayağı tabirini nasıl anlamalıyız?